H. Golt: Haus Wohnung (1706)

De replica die u hier ziet is een deel van een olieverfschilderij van H. Golt uit 1706 en toont de eerste golfafbeelding uit Duitsland.

Te zien is Haus Wohnung in de buurt van de stad Voerde aan de Nederrijn. Oorspronkelijk een waterburcht uit de late middeleeuwen, maar in de huidige staat een weerspiegeling van de architectuur van de late zeventiende eeuw toen de eigenaar het hele gebouw liet opknappen.

Haus Wohnung was de residentie van de lokale edelman Johann Carselis von Ulft, genaamd Doornick.

Het schilderij bekijkt het gebouw met twee torens vanuit het zuidwesten en vanaf een positie op de oostelijke oever van de Rijn. In de rechter benedenhoek staat de datum 1706 op een steen.

Het is denkbaar dat heer Johann het schilderij heeft laten maken ter herdenking aan de voltooiing van de uitgebreide renovatie van zijn woning. Ook is het denkbaar dat heer Johann misschien zijn dankbaarheid wilde betuigen aan zijn schoonmoeder, de weduwe Sophia Heilwig von Lynden, die hem het statige landhuis had gegeven.

Zij zit vermoedelijk in de kostbare, feestelijke rode jurk in de linkerhoek. Links van haar staat haar dochter Johanna Maria, echtgenote van heer Johann. De identieke kapsels geven de hechte relatie tussen beiden aan. Ook de twee ongehuwde zussen, Woltera Stephania en Elisabeth Katharine, die beiden in het huis woonden, zijn duidelijk herkenbaar.

Woltera Stephania was in februari 1705 overleden, een jaar voordat Golt zijn schilderij afmaakte. Dat zij op het schilderij staat kan een bewuste poging zijn geweest om haar een blijvend eerbetoon te brengen.

De bijnaam van de kasteelheer laat zich raden, die zou zijn afgeleid van het dorp Doornik, dat iets meer dan 16 km ten noorden van Afferden ligt. Dit schilderij zou dus zeer wel het golfspel kunnen laten zien zoals dat in en na de tijd van Pieter van Afferden werd gespeeld.

De golfscène is werkelijk opmerkelijk. Heer Johann had in zijn tuin ten zuiden van zijn woning een golfbaan ontworpen: een grote omheinde rechthoek met een zorgvuldig bijgesneden gazon. Onder de boom in een van de hoeken van dit veld staat diens zoon, de jonge Reiner Johann Theodor op het punt om een golfbal van een tee te slaan.

Die tee is echter niet zomaar een tee, maar een geavanceerd apparaat met een holle bovenkant waarin spelers hun bal legden voordat ze afsloegen. Bevestigd op een pen, die onder een hoek in de grasmat was gestoken en die grofweg op de baan van de bal anticipeerde. Mogelijk maakte dit toestel het voor een speler gemakkelijker om een bal goed te slaan.

De jonge Reiner is afgebeeld terwijl hij een krachtige zwaai naar de bal maakt. Zoals het een jonge man van zijn status betaamt draagt hij de kleding van een volwassene, die op zijn beurt weer sterke gelijkenis vertoont met de kleding die golfers droegen op de vroegste Schotse golfafbeeldingen (1680 of 1720 en 1746/1747).

De colfstok van de jonge Reiner en van de Schotse golfers is vergelijkbaar met zeventiende-eeuwse clubs, die de tand des tijds hebben doorstaan.

Oorsprong:

• Dr. Heiner Gillmeister in ‘About the Origin of Golf’
• Steag AG, Heiner Gillmeister, Robin Bargmann