Jan Steen: Het Driekoningenfeest, de koning drinkt (circa 1662)

De replica die u hier ziet is een klein deel van het olieverfschilderij op doek van Jan Steen (1626-1679) door hem geschilderd in 1662 dat het typische huishouden van Jan Steen tijdens het Driekoningenfeest toont.

Het origineel is midden onder op een kruk gesigneerd en gedateerd ‘JSteen / 1662’.

Op Steens ‘Driekoningenfeest: De koning drinkt’ hangt boven het hoofd van de door het lot aangewezen ‘drinkkoning’ een prent met uil en getekende aap. De uil die overdag niets kan zien lijkt symbool te staan voor de dwaasheid van de mens, leren we van hoofdconservator Quentin Buvelot in de catalogus: ‘Terwijl de geketende aap destijds symbool stond voor de mens die vrijwillig in zonde gevangen was en geen verlangen koesterde zich uit die situatie te bevrijden.

Het driekoningenfeest werd in de Nederlanden in de 17e eeuw zowel door katholieken als door protestanten gevierd. Naar oud gebruik werd één van de feestgangers tot ‘koning’ uitgeroepen. Ofwel doordat hij een boon vond in een speciaal gebakken koek, ofwel door lootjes te trekken. Het hoogtepunt was het moment dat de ‘koning’ de eerste slok nam. Maar vaak waren de overige feestgangers al aan het brassen geslagen.

Ook wie niet aan tafel zit geniet met volle teugen. Hier rechts op de voorgrond (op het grotere origineel links) heeft een meisje haar jurk opgeschort om over drie brandende kaarsen – symbolen van de drie koningen – te springen. Een jongetje kijkt toe of ze zich aan de regels houdt. Op de achtergrond heeft de meid de deur geopend voor een groep zingende figuren. Dit zijn de sterrenzangers, muzikanten die met papieren kronen getooid over straat rondzwierven met de traditionele ster, die volgens de Bijbel de drie koningen naar Christus had geleid.

Het origineel is er in zowel een katholieke als een protestantse uitvoering. Hier ziet u de katholieke versie.

Oorsprong:

• Aangekocht door George IV in 1814 en behorend tot de Britse Royal Collection
• Royal Collection Trust / © Hare Majesteit Koningin Elizabeth II 2016